Nước bọt lợi và hại

Nước bọt có công dụng gì?

Từ xa xưa, cổ nhân đã biết đến công dụng của nước bọt đối với sức khỏe và bệnh tật.

Nước bọt là một trong những loại thể dịch khá quan trọng do tuyến nước bọt ở miệng tiết ra. Với nước bọt của mình thì không sao, nhưng với nước bọt của người khác (chỉ trừ là của bạn đời) thì người ta thường có cảm giác ghê ghê. Tuy nhiên ít người biết rằng đó là một thứ dịch có rất nhiều lợi ích.

Từ xa xưa, cổ nhân đã biết đến công dụng của nước bọt đối với sức khỏe và bệnh tật. Theo dược học cổ truyền, nước bọt vị mặn, tính bình, không độc, là một loại tân dịch hình thành bởi sự kết hợp tinh túy nhất giữa nước và ngũ cốc, có công dụng nhuận ngũ tạng, bổ não ích tủy, làm tăng nguyên khí ở đan điền, tăng tân dịch, giải độc trừ tà, làm sáng mắt, mềm da, thông khiếu và kéo dài tuổi thọ, thường được dùng để bồi bổ tạng phủ, chữa mụn nhọt sưng đau, ghẻ lở, phỏng da, phá các màng mộng, giải độc... Y thư cổ viết: "Nước bọt nhiều, ngậm trong miệng và nuốt đi có thể nhuận ngũ tạng, làm đẹp da, làm con người trường sinh bất lão". Nhiều dưỡng sinh gia đời xưa đã rất quan tâm đến công dụng của nước bọt và chú trọng vận dụng phương pháp "dưỡng sinh nước bọt" làm tăng tuổi thọ như Hoàng Phổ Long đời Tam Quốc, Lưu Kinh đời tiền Hán, Vương Chất đời Tấn (Trung Quốc)... mà nhờ đó đều sống đến hơn trăm tuổi. Các vị này đều coi "nước bọt là một dòng suối của dưỡng sinh". Bởi vậy, khi tạo ra chữ "sống", người Trung Quốc đã ghép bộ "thủy" với bộ "thiệt" với ý nghĩa là nước ở bên lưỡi (nước bọt) với tác dụng quan trọng là tạo ra sự sống. Cũng với ý nghĩa đó mà nước bọt còn được gọi là thần thủy (nước thần), quỳnh dịch, ngọc tương (nước ngọc), kim tân ngọc dịch...

Theo kinh nghiệm dân gian, người ta có thể dùng nước bọt buổi sáng để chữa mụn hạt cơm bằng cách bôi liên tục nước bọt vào buổi sáng từ 5-10 ngày, hạt cơm sẽ tự teo và rụng đi mà không để lại dấu vết gì. Ngoài tác dụng chữa mụn nhọt sưng đau, bỏng da nông, người ta còn dùng nước bọt chữa muỗi đốt rất hiệu quả bằng cách dùng nước bọt bôi liên tục 30 phút 1 lần sẽ có tác dụng làm hết ngứa và sưng đau.

Theo nghiên cứu hiện đại, mỗi ngày mỗi người tiết ra khoảng 1.000-1.500ml nước bọt. Thứ dịch thể này có vai trò làm hàng rào diệt vi khuẩn và virut xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng bởi chất bacteriolysin có tác dụng phân giải và hòa tan các vi khuẩn và virut. Ngoài ra, nước bọt còn có tác dụng cầm máu, làm lành vết thương, tăng khả năng hấp thụ và tiêu hóa thức ăn. Theo GS. Tây Đồng (Nhật Bản) thì nước bọt còn có chức năng ức chế các tế bào ung thư, bởi vậy, để đề phòng ung thư đường tiêu hóa, khi ăn phải nhai kỹ, nuốt chậm để nước bọt hòa lẫn vào trong thức ăn một cách đầy đủ.

Các nhà nghiên cứu Pháp đã phát hiện trong nước bọt của người có chất giảm đau mạnh hơn morphin nhiều lần được đặt tên là opiophin. Các nhà sinh học thuộc Viện Sức khỏe Hoa Kỳ xác định trong nước bọt người và động vật có chứa một loại protein giúp mau lành vết thương và chống nhiễm khuẩn, được đặt tên là SLPI. Nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy, trong nước bọt có nhiều IgA và các hormon có tác dụng thúc đẩy quá trình phân chia và sinh trưởng của tế bào, kéo dài tuổi thọ và làm giảm sự suy thoái của tổ chức cơ thể.

Để phát huy cao nhất tác dụng của nước bọt, theo cổ nhân có thể thực hành theo hai cách

1. Luyện công súc miệng: miệng mím, răng nghiến, dùng hai má và lưỡi làm động tác như súc miệng, súc 36 lần. Khi trong mồm có nhiều nước bọt thì chia làm 3 lần nuốt từ từ, trong khi nuốt tưởng tượng nước bọt được đưa tới đan điền (vùng dưới rốn). Thông thường, lúc mới tập nước bọt còn ít, luyện nhiều thì lượng nước bọt sẽ tăng lên. Bài ca bí quyết luyện công súc miệng là: "Luyện công súc miệng dịch tự sinh, súc ba mươi sáu lượt chớ đừng quên, bước này có thể trừ bệnh thận, huyết mạch lưu thông, thọ niên trường".

2. Ngọc dịch dưỡng sinh, còn gọi là Quỳnh dịch dưỡng sinh: trước khi đi ngủ làm vệ sinh răng miệng cho sạch sẽ. Sáng dậy, đảo lưỡi từng bên phải và trái ít nhất 10 lần rồi súc miệng cho ra nước bọt và nuốt dần. Người xưa cho rằng, nếu thực hiện đều đặn phương pháp này sẽ có công dụng làm chậm quá trình lão hóa và kéo dài tuổi thọ.

Kinh nghiệm dân gian thường dùng nước bọt buổi sáng bôi để chữa mụn cơm, thường sau 5-10 lần mụn sẽ teo và rụng. Người ta còn dùng nước bọt để chữa mụn nhọt, sưng đau, bỏng da nông và các vết muỗi đốt. Để có nước bọt tốt thì sáng sớm khi thức dậy chưa ăn uống gì cần phải chải răng và súc miệng thật sạch, tốt nhất là dùng nước chè đặc hoặc nước muối 0,9% để súc họng.

Những tiết lộ kì diệu và thú vị của nước miếng

Nước miếng hay còn gọi là nước dãi, nước bọt có dạng nhờn, trong hay có bọt, tiết ra từ các tuyến nước bọt chính (tuyến dưới hàm, dưới lưỡi, tuyến mang tai). Các tuyến nước bọt nhỏ nằm rải rác khắp niêm mạc hầu họng. Nước miếng với nhiều công dụng khác nhau, quan trọng nhất là giúp việc nhai và tiêu hóa thức ăn trước khi nuốt, đồng thời điều hòa độ acid trong miệng, giữ cho răng tránh bị ăn mòn. Theo các nhà nghiên cứu tại trung tâm John Hopkins thuộc Đại học Khoa học ở Mỹ, nước miếng sẽ giúp chúng ta vén bức màn bí mật sinh học của con người cũng như chế tạo thuốc và vắc-xin phòng bệnh. Sự thật thì những khả năng ấy là gì?

Nước miếng giúp chúng ta phát hiện sớm bệnh tim mạch để phòng ngừa và chữa trị. Thống kê trên thế giới cho thấy, 1/3 số bệnh nhân chết vì đau tim bất ngờ không hề biết rằng, nồng độ cholesterol trong máu của mình cao hơn mức quy định. Lý do là bởi vì các xét nghiệm máu để phát hiện những dấu hiệu căn cơ bệnh tim mạch thường rất mất thời gian (vài tuần), công sức, tiền bạc. Song, giờ đây, nghiên cứu khoa học mới nhất đã chứng minh rằng, xét nghiệm nước miếng có thể cho ra kết quả chính xác và nhanh hơn rất nhiều. Theo đó, trong nước miếng có chứa một số protein, được gọi là C-reactive protein, giúp phát hiện nguy cơ bệnh tim như trong máu. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho bệnh nhân bởi họ có thể tự kiểm tra sức khỏe của mình thường xuyên chỉ với nước miếng có sẵn.

Nước miếng phản ánh được mối quan hệ cha - con gái và dự đoán được cuộc sống sau này của đứa con. Theo những bài báo của ông Granger - giám đốc trung tâm Hopkins, con gái thường có xu hướng thân thiết và gần gũi với cha của họ từ khi bắt đầu tuổi dậy thì và kéo dài sau đó. Câu trả lời tại sao cho hiện tượng trên nằm trong nước miếng. Người ta thấy rằng, khi mối quan hệ giữa cha - con gái không được tốt, diễn ra trong sự bực tức, căng thẳng và ép buộc, lượng nước miếng của người con sẽ thấp hơn ở mức bình thường, thường xuyên tiết ra hormone căng thẳng cortisol vào buổi sáng. Sự mất cân bằng này sẽ ảnh hưởng tới suy nghĩ và cách sống của người con gái sau này, tiêu cực hay tích cực, một phần quan trọng là do sự thấu hiểu của cha đối với con mà thôi.

Nước miếng tiết lộ cho bạn biết khi nào bạn bị stress, khi nào bạn cần một chuyến đi xa để thư giãn, bớt căng thẳng. Khi con người bị stress, trong cơ thể xảy ra một loạt các phản ứng sinh hóa dây chuyền, gây nên một số hiện tượng dễ thấy như tăng tiết hormone adrenaline, tim đập nhanh và nhất là tăng cường hoạt động của tuyến nước bọt. Khi ấy, nước miếng tiết ra có chứa một enzyme có tên là alpha-amylase (SAA) vốn được các nhà khoa học coi là dấu hiệu của căng thẳng tâm lý. Kinh ngạc hơn, xét nghiệm phân tích kĩ nước miếng giai đoạn này còn giúp phát hiện mức độ căng thẳng cao thấp khác nhau giữa mỗi cá nhân.

Nước miếng từ mẹ sang con sẽ làm tăng hiệu quả và khả năng chống chịu của hệ miễn dịch non nớt của đứa bé. Các nhà khoa học đã khẳng định rằng, việc truyền nước miếng từ mẹ cho con cũng có lợi ích nhất định. Trong nước miếng vốn có hàng triệu triệu vi khuẩn có hại cho con người thế nhưng việc truyền nước miếng từ mẹ sang con sẽ làm tăng hiệu quả và khả năng chống chịu của hệ miễn dịch non nớt. Có thể nói đơn giản: Việc cung cấp nước miếng với vô vàn mầm bệnh từ người mẹ sang con sẽ làm trong miệng đứa trẻ có một lượng vi khuẩn nhất định. Chúng hoạt động như vắc xin vậy, kích thích hệ miễn dịch của bé sản xuất ra chất phòng chống bệnh nhiễm phải và các bệnh tương tự sau này. Nó cũng làm tăng sức đề kháng và hỗ trợ hệ miễn dịch tự nhiên trước bệnh hen suyễn.

Nước miếng chính là một bảng mã gene di truyền. Trong nước miếng có chứa đầy đủ các yếu tố chi tiết của di truyền và bằng phương pháp tách chiết sau khi phân tích, nguời ta có thể có được những ADN chất lượng cao từ những cá nhân hoàn hảo.

Căn bệnh đằng sau việc chảy nước miếng khi ngủ

Trong suy nghĩ thông thường, việc chảy nước miếng khi ngủ, hay còn gọi là "chảy dãi" không phải là vấn đề sức khỏe gì lớn. Nhưng theo nghiên cứu, nếu xuất hiện việc chảy nước miếng thường xuyên, bạn nên cẩn thận.

Việc chảy nước dãi khá phổ biến ở trẻ em, nhưng người lớn vẫn bị chứng này, bạn nên cảnh giác với một số loại bệnh đang nằm trong cơ thể, đặc biệt là người cao tuổi.

1. Cảnh báo tiền đột quỵ

Trong trường hợp khẩn cấp, người bị đột quỵ sẽ có những dấu hiệu cứng miệng, lệch miệng, làm cho cơ miệng không điều tiết được việc nuốt nước bọt, gây chảy nước dãi ngủ.

Nếu sáng hôm sau ngủ dậy soi gương thấy cười lệch miệng, hoặc đau đầu và các triệu chứng khác, có nghĩa là có khả năng bạn đã bị đột quỵ nhẹ trong đêm.

Trong trường hợp này, bệnh nhân tuyệt đối không được xem nhẹ, nên ngay lập tức đến bệnh viện để kiểm tra và có biện pháp phòng ngừa đột quỵ kịp thời.

2. Viêm nhiễm vòm miệng

Khi bị viêm ở vị trí nào đó trong miệng sẽ kích thích sản xuất nước bọt, gây đau, dẫn đến chảy nước dãi. Trong những trường hợp bình thường, sau khi điều trị loại bỏ viêm, hiện tượng chảy nước dãi này tự nhiên sẽ biến mất.

3. Viêm dây thần kinh mặt

Khi vùng mặt bị tiếp xúc với nhiệt độ quá lạnh, gió thổi mạnh hoặc cảm cúm, có thể sẽ xuất hiện hiện tượng chảy nước dãi khi ngủ. Trong trường hợp này, thậm chí bệnh nhân còn có hiện tượng giật ở mắt, mắt bị kéo lại nhắm 1 nửa, lệch miệng và các triệu chứng khác.

Đây không còn là hiện tượng bình thường nữa mà có dấu hiệu của thần kinh cơ mặt, hãy điều trị sớm.

4. Não hoạt động quá mức

Khi chúng ta làm việc quá nhiều, khiến não hoạt động quá mức, rơi vào trạng thái cực kỳ mệt mỏi, hoặc khi dùng những loại thuốc nhất định nào đó, có thể gây ra rối loạn chức năng tự trị của cơ thể.

Đồng thời có thể xuất hiện tình trạng thần kinh giao cảm kích thích xảy ra trong khi ngủ, não gửi đi những tín hiệu sai gây chảy dãi ngủ.

Trong trường hợp này, hãy nghỉ ngơi nhiều hơn, điều chỉnh tinh thần hợp lý để tình trạng thể chất và tinh thần duy trì sự ổn định, tránh khả năng suy giảm miễn dịch giảm gây ra các bệnh liên quan khác.

5. Xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch có thể dẫn đến thiếu máu cục bộ ở não và các vùng cơ bắp, thiếu oxy, dẫn đến giãn cơ mặt, cùng với khả năng nuốt của người cao tuổi bị suy yếu, dẫn đến chảy dãi khi ngủ.

Nếu người cao tuổi bị chảy nước dãi ngủ, mặc dù không lệch miệng, không bị thần kinh làm mắt nhắm lỏng lẻo và các triệu chứng khác, thì vẫn nên đến bệnh viện để khám càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân của căn bệnh "xấu hổ muốn độn thổ"?

Cần phải khẳng định rằng, nhiệt độ và độ ẩm trong vòm miệng là nơi thích hợp nhất để cho vi khuẩn phát triển. Khi bạn không vệ sinh răng miệng cẩn thận, thức ăn còn lưu lại trên răng và kẽ răng sẽ cùng nhau "xông lên", đánh chiếm lớp màng bảo vệ răng, gây ra căn bệnh về răng, nướu... Vòm miệng khi bị vi khuẩn lây nhiễm sẽ tăng thêm nước bọt bài tiết, dễ dẫn đến việc "tràn nước bọt" ra ngoài, chảy ra gối và gây ra hiện tượng đáng xấu hổ kia.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, sự bài tiết của tuyến nước bọt hoàn toàn có tính phản xạ thần kinh. Cụ thể, khi bị stress, việc điều tiết thần kinh bị cản trở cũng sẽ gây hiện tượng chảy nước miếng khi ngủ. Vì trong lúc ngủ, hệ thống thần kinh bị rối loạn sẽ gây ra hiện tượng giao cảm thần kinh bị kích động bất thường, khiến việc tiết nước bọt diễn ra khó kiểm soát. Do đó, việc thường xuyên chảy nước miếng khi ngủ là dấu hiệu cho thấy hệ thống thần kinh của bạn đang gặp trục trặc đó!

Chảy nước miếng còn là dấu hiệu báo trước sự suy yếu của bộ máy tiêu hóa. Khi nước bị tích tụ trong dạ dày và ruột sẽ khiến cho khoang miệng thừa nước bọt và tự tràn ra khi ngủ.

Cách hạn chế việc chảy nước miếng khi ngủ?

Đầu tiên, bạn cần xác định mình thuộc nguyên nhân nào để có hướng điều trị thích hợp. Dưới đây chỉ là một vài tips nhỏ giúp bạn có thể "chống chế" lại cơn "đại hồng thủy" nước miếng đêm nay thôi.

- Vệ sinh răng miệng sạch sẽ : Không vệ sinh răng miệng sạch sẽ trước khi ngủ sẽ là cơ hội khiến cho vi khuẩn trong miệng bạn sinh sôi một cách nhanh chóng, kích thích việc tăng tiết nước bọt nhiều hơn.

- Ngủ đúng tư thế : 90% người không biết căn bệnh đằng sau việc chảy nước miếng khi ngủ - Ảnh 5.

Ngủ với tư thế nằm ngửa, thẳng người. Nếu bạn nằm nghiêng hay nằm sấp - nghĩa là bạn đang tự tạo tư thế hoàn hảo cho việc nước miếng tuôn dài được "thỏa sức tung hoành".

- Kê gối cao đầu : Cùng với việc nằm ngửa, thẳng người, hai tay duỗi thoải mái, việc kê gối cao đầu sẽ khiến nước bọt khó có thể tràn ra ngoài do đã trôi dạt về phía đáy hàm.

- Thông mũi : 90% người không biết căn bệnh đằng sau việc chảy nước miếng khi ngủ - Ảnh 6.

Một trong số những lý do khiến ta hay bị chảy nước miếng là khi ngủ - ta thở bằng miệng chứ không phải bằng mũi như thông lệ. Để tránh hiện tượng này, bạn cần luôn đảm bảo, mũi không "bị tịt", và luôn khô thoáng, sạch sẽ.

- Tránh stress trước khi ngủ : Việc suy nghĩ quá căng thẳng trước khi ngủ sẽ khiến chức năng thần kinh thực vật bị rối loạn. Qua đó, chúng sẽ khiến não phát ra tín hiệu sai, gây chảy nước miếng.

- Tránh đồ ăn cay, nóng : Để giảm bớt tình trạng tiết nước bọt, bạn có thể giảm ăn thức ăn gia vị cay nóng và không nhai kẹo cao su để tránh nước bọt tiết nhiều trước khi đi ngủ.

Nước bọt "tiên đoán" sức khỏe của con người

Dù chứa tới 99% thành phần là nước, nhưng nước bọt còn có những chất rất đặc biệt, lưu giữ nhiều bí mật kinh ngạc về sức khỏe con người.

Gordon Proctor, giáo sư sinh học chuyên nghiên cứu về nước bọt của Trường Đại học King, London (Anh) cho rằng mọi người thường không chú ý đến nước bọt nhưng nó lại phản ánh tình trạng sức khỏe của mỗi người khá chính xác.

Thành phần của nước bọt có đến 99% là nước, tuy nhiên 1% các chất khác lại có nhiều tác dụng đặc biệt quan trọng.

Nước bọt chứa các vi khuẩn có lợi tương tự như trong ruột cũng như các chất có khả năng sát trùng và giúp mau lành vết thương.

Đó có thể là lí giải tại sao theo phản xạ, chúng ta cho ngón tay vào miệng nếu không may bị chảy máu hoặc đứt tay.

Hiện tại, các nhà khoa học còn dùng nước bọt để tiến hành các xét nghiệm tương tự như xét nghiệm máu hoặc nước tiểu.

Các trường Đại học California, Los Angeles vừa công bố đã phát triển một xét nghiệm nước bọt với chi phí chỉ 15 Pounds (khoảng 478.000 VNĐ) để phát hiện ung thư phổi giai đoạn đầu, nhanh hơn so với xét nghiệm máu.

Chỉ với một giọt nước bọt, sau 10 phút có thể nhìn thấy những đoạn ADN có cấu tạo bất thường hình thành nên các khối u.

Các nhà nghiên cứu cũng đã dùng phương pháp xét nghiệm này để theo dõi bệnh nhân bệnh tiểu đường hoặc bệnh do virus gây u nhú (liên quan đến ung thư cổ tử cung).

Nước bọt chứa testosterone

Nước bọt của nam giới hay nữ giới đều chứa các hóc-môn như testosterone, oestrogen và progesterone, cortisone và melatonin.

Giáo sư Proctor cũng chỉ ra rằng các hóc-môn như testosterone, oestrogen có khả năng tan trong chất béo, do đó nó có thể dễ dàng thấm vào thành tế bào trong tuyến nước bọt.

Trong nước bọt cũng giàu canxi, hợp chất kháng khuẩn và các tế bào của con người bong ra từ niêm mạc miệng. Đó là lý do tại sao có thể xét nghiệm nước bọt có thể phân tích ADN.

Giáo sư Proctor còn khẳng định rằng: “Nếu không có nước bọt, bạn sẽ dễ bị nhiễm trùng nấm miệng, loét và bệnh nướu răng”.

Có nhiều loại nước bọt khác nhau

Nước bọt được thông qua ống dẫn đi vào khoang miệng từ 3 cặp tuyến nước bọt: Hai bên má (tuyến mang tai), 2 hàm và dưới lưỡi. Mỗi nơi sản xuất một công thức nước bọt khác nhau.

Các tuyến mang tai sản xuất nước bọt dạng lỏng, làm ướt thức ăn, hỗ trợ quá trình tiêu hóa ngay trong khoang miệng.

Nếu không có nước bọt, bạn sẽ dễ bị nhiễm trùng như tưa miệng, loét và bệnh nướu răng.

Nước bọt từ tuyến dưới lưỡi thường đặc hơn và có vai trò như “lớp bảo vệ" đặc biệt bao phủ bên trong miệng khi bạn không ăn.

Vào ban đêm, cơ thể sẽ tiết ra ít nước bọt hơn vì cơ miệng không hoạt động. Đó là lý do tại sao chúng ta thường có cảm giác khô miệng và khát nước mỗi khi thức dậy.

Khi chúng ta nhìn thấy hoặc ngửi thấy mùi thức ăn, thậm chí nghe nói đến một món khoái khẩu hoặc có mùi vị mạnh như các trái cây chua, bộ não phát tín hiệu kích thích khoang miệng tiết ra nhiều nước bọt hơn.

Nước bọt tiết ra nhiều nhất lúc bạn bắt đầu đưa thức ăn vào miệng và nhai.

Mỗi người sản sinh ra 3 loại nước bọt khác nhau

Nước bọt do các tuyến nước bọt sản sinh ra. Mỗi người có 3 cặp tuyến nước bọt: một cặp ở má (tuyến mang tai), một cặp ở hàm (tuyến hàm dưới) và một cặp dưới lưỡi (tuyến dưới lưỡi). Tất cả chúng đều chuyển nước bọt qua các ống vào miệng.

Mỗi cặp tuyến nước bọt này là sản sinh ra một công thức hơi khác nhau. Chẳng hạn như, theo giáo sư Proctor, tuyến mang tai cho ra đời nước bọt chứa đầy nước, giúp làm ẩm thức ăn khi chúng ta nhai. Nước bọt phía dưới lưỡi nhầy dính hơn nhiều và là "lớp bảo vệ" đặc biệt bao phỉ bên trong miệng khi chủ nhân không ăn.

Con người sản sinh ra ít nước bọt hơn vào ban đêm vì lúc này, chúng ta đang không ăn nên không có hành động nhai để kích thích việc tiết nước bọt. Đây cũng là lí do tại sao chúng ta có thể cảm thấy khát nước khi tỉnh dậy.

Khi chúng ta nhìn thấy hoặc ngửi thấy thức ăn, bộ não phát tín hiệu cho các tuyến nước bọt để sản sinh thêm nước bọt, đôi khi còn nhiều hơn khi chúng ta bắt đầu nhai. Điều này là vì các cơ quan cảm thụ cơ học (các tế bào cảm giác ghi nhận âm thanh hoặc sự đụng chạm) ở thành miệng và trong nướu răng nhận ra áp lực của hành động nhai và truyền các tín hiệu về bộ não.

Nước bọt bảo vệ răng

Tiến sĩ Mervyn Druian, một nha sĩ ở London, giải thích rằng các hợp chất kháng khuẩn mạnh trong nước bọt giúp loại bỏ vi khuẩn và mảng bám trên răng, ngừa sâu răng và bảo vệ men răng.

Trong nước bọt còn có chứa một chất đệm có khả năng trung hòa axit trong khoang miệng.

Quan trọng nhất, các dòng nước bọt tiết ra liên tục, cuốn theo vi khuẩn, khiến chúng không thể có được một chỗ đứng cố định để tấn công răng.

Nước bọt còn giúp răng chắc khỏe vì nó có chứa canxi, được hấp thụ vào ngà răng, lớp mềm dưới lớp men răng.

Khô miệng - dấu hiệu cơ thể không khỏe mạnh

Một người khỏe mạnh trung bình tiết ra 1 lít nước bọt/ ngày, tương đương với lượng nước tiểu cơ thể bài tiết. Nước bọt tiết ra ít hơn có thể là một dấu hiệu cho thấy bạn đang mắc một căn bệnh nào đó.

Hội chứng Sjogren, hiện tượng rối loạn tự miễn dịch, có thể gây tổn thương đến các tuyến nước bọt và làm cản trở quá trình tiết nước bọt của cơ thể. Tuy không không đe dọa đến tính mạng nhưng nó làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Thiếu nước bọt cũng là hiện tượng thường thấy đối một số phụ nữ khi bước vào thời kỳ mãn kinh, do giảm nồng độ estrogen.

Nước bọt dự đoán tuổi thọ

Một nghiên cứu được công bố cuối tháng 12/2015 trên tạp chí PLOS ONE cho thấy nếu lượng kháng thể trong nước bọt giảm có nghĩa rằng sức khỏe đang bị giảm sút nghiêm trọng.

Các nhà nghiên cứu của Trường Đại học Birmingham (Anh) đo nồng độ kháng thể A (IgA) trong 639 người và theo dõi họ trong 19 năm.

Các kháng thể được tiết ra bởi các tế bào bạch cầu có tác dụng giúp cho cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm và các vật thể lạ xâm nhập.

Tiến sĩ Anna Phillips, người đứng đầu cuộc nghiên cứu, giải thích: "ếu nồng độ kháng thể IgA tiết của một người thấp, có nghĩa người đó đang đối mặt với nguy cơ tử vong cao".

10 phát hiện kinh ngạc về nước bọt

Trung bình tuyến nước bọt của bạn sản xuất 1-2 lít nước bọt mỗi ngày. Chúng ta thường không quan tâm nhiều đến nước bọt trừ khi nó bay ra từ miệng của ai đó. Việc nhổ nước bọt bừa bãi là một điều kinh khủng, nhưng sự thật nó lại là một trong những chất lỏng hấp dẫn, kỳ lạ nhất mà bạn chưa biết.

10. Sỏi tuyến nước bọt

Sỏi tuyến nước bọt về cơ bản giống như viên sỏi nhỏ mắc trong miệng do tích tụ canxi. Các nhà khoa học không thực sự chắc chắn lý do tại sao điều này xảy ra. Họ đổ lỗi cho sự mất nước, ăn uống kém, và thuốc men, nhưng cuối cùng, họ vẫn không thể biết lí do chính xác

Sỏi tuyến nước bọt có thể trở nên lớn hơn. Hầu hết có kích thước một vài mm, nhưng có người kém may mắn bị viên sỏi có kích thước lên đến 7 cm kẹt trong miệng. Thật sự rất đau đớn, đặc biệt là kể từ khi chúng bị vôi hóa lan ra các ống dẫn nước bọt , dẫn đến viêm và nhiễm trùng.

9. Quái vật Gila - phương pháp làm giảm thèm ăn

Các nhà nghiên cứu đại học Yale đã thử nghiệm một loạt các xét nghiệm tìm ra cách mới để xóa sổ thói thèm ăn của chúng ta, đó là nhờ một loài thằn lằn sống ở sa mạc của Bắc Mỹ.

Các quái vật Gila đáng sợ này được biết tới bởi vết cắn nguy hiểm của nó, nhưng nước bọt của chúng có thể dứt cơn nghiện thức ăn mãi mãi.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Gothenburg, Thụy Điển, phát hiện ra trong nước bọt của quái vật Gila có một hợp chất gọi là exendin-4. Như một loại thuốc, exendin-4 tác động bộ não xóa tan sự thèm ăn bất kỳ loại thực phẩm nào. Chúng ta đã bị mất cảm giác ngon miệng.

Các nhà khoa học hy vọng rằng trong tương lai, những người đấu tranh với chế độ ăn của họ có thể có một viên thuốc từ nước bọt của con thằn lằn này và giảm được một vài kg. Exendin - 4 còn kiểm soát ham muốn của chúng ta đối với ma túy và rượu.

8. Nụ hôn

Rất nhiều sinh viên nghĩ rằng khoa học là nhàm chán, nhưng đó là bởi vì họ chưa bao giờ nghe nói về philematology - nghiên cứu những nụ hôn.

Trong khi hôn, miệng sẽ tiết ra dopamine, serotonin và oxytocin, tất cả đều đóng vai trò trong khuấy động niềm đam mê. Tuy nhiên, những người đàn ông có một lý do bí mật để khóa môi phụ nữ.

Theo nhà nhân chủng học Helen Fisher, đàn ông thích những nụ hôn ẩm ướt hơn, bởi vì nước bọt của họ có chứa một lượng nhỏ testosterone. Trong một thời gian dài, testosterone kích thích ham muốn tình dục của người phụ nữ, tăng sự sẵn sàng của họ để quan hệ tình dục. Đó là lý do tại sao nam giới thường bắt đầu với nụ hôn kiểu Pháp.

7. Nước bọt chứa thuốc giảm đau tự nhiên

Miệng của bạn là một nơi kỳ lạ. Nó tạo ra một trong những thuốc giảm đau mạnh nhất đối với loài người - một chất gọi là opiorphin: thuốc giảm đau mạnh hơn 6 lần so với morphine.

Opiorphinhoạt động bằng cách bảo vệ chất enkephalins. Về cơ bản, enkephlains truyền tínhiệu đau lên não bộ. Opiorphin sẽ ngăn enkephalins hoạt động một phần nào đó.

Opiorphin không chỉ hiệu quả hơn morphine, mà nó còn không có bất kỳ tác dụng phụ gây nghiện nào cả. Các nhà nghiên cứu nghĩ rằng nó cũng có thể làm việc như một thuốc chống trầm cảm. Thật mỉa mai khi nghĩ rằng, con người đã mất hàng thiên niên kỷ để tìm ra các phương pháp làm giảm bớt nỗi đau, và câu trả lời cho toàn bộ thời gian đó lại nằm ở ngay bên trong miệng của chúng ta.

6. Điệnthoại di động khiến bạn tiết ra nhiều nước bọt hơn

Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Nha khoa và Trung tâm nghiên cứu ở Ấn Độ, những người dành nhiều thời gian trên điện thoại của họ tiết ra nhiều dãi hơn so với những người khác.

Người sử dụng điện thoại di động tạo ra lượng nước bọt lớn hơn 26% trong má so với bình thường.

Các nhà khoa học chỉ ra rằng bức xạ điện từ phát ra từ điện thoại có thể khiến các tuyến mang tai lớn lên và sản xuất ra nhiều nước bọt hơn.

5. Những người hướng nội thường tiết ra nhiều nước bọt hơn

Có hai loại người trên thế giới: hướng ngoại và hướng nội. Những người hướng nội thường quá bận rộn. Họ thường rất khó nói chuyện với những người khác, và khi họ làm việc này, bộ não của họ phản ứng khá mạnh mẽ

Hệ thống kích hoạt lưới (RAS) là một phần của bộ não phản ứng trong hoạt động tiếp xúc xã hội. Trên lý thuyết những người nội tâm có nhiều hoạt động diễn ra trong RAS hơn người hướng ngoại. Các nhà khoa học tin RAS của một người hướng nội được đánh thức dễ dàng hơn nhiều so với người hướng ngoại.

Ngoài việc kiểm soát kỹ năng xã hội, RAS cũng phụ trách kiểm soát lượng nước bọt trong miệng chúng ta. Thực tế, BBC tiến hành thí nghiệm và họ đã kết luận người nhút nhát tiết ra lượng nước bọt nhiều hơn 50% so với những người tích cực tham gia hoạt động xã hội.

4. Nước bọt có thể tiết lộ tuổi của bạn

DNA trong nước bọt của chúng tôi thay đổi theo thời gian. Rõ ràng, điều này sẽ hỗ trợ đắc lực cho các thám tử theo chân thủ phạm. Với y học, tuổi DNA của chúng ta, được gọi là tuổi sinh học, không phải luôn luôn phù hợp với tuổi tác theo thời gian của chúng ta.

Nếu các bác sĩ biết đúng tuổi sinh học của ai đó, sẽ tốt hơn để có thể quyết định những gì phương pháp điều trị bệnh nhân sẽ nhận được và hiệu quả hơn chống lại bệnh tật liên quan đến tuổi.

3. Nước bọt của con dơi có thể làm giảm sự đột quỵ

Dãi của loài dơi có thể cứu sống cuộc sống của bạn một ngày nào đó

Nước bọt của dơi có một enzyme gọi là desmoteplase (DSPA ). DSPA hạn  chế máu đông, các nhà khoa học nghĩ rằng nó thực sự có thể được sử dụng để giúp bệnh nhân đột quỵ

Gần 87% bệnh nhân đột quỵ ở Mỹ là do thiếu máu cục bộ. Đó là khi cục máu đông hình thành trong mạch trong não, ngăn ngừa sự lây lan của oxy.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Monash ở Australiachạy một loạt các thử nghiệm trên chuột thí nghiệm, so sánh hiệu quả của DSPA vớirt-PA (một chất phá vỡ cục máu đông). DSPA hiệu quả hơn trong phân hủy cục máu đông, và còn an toàn hơn rất nhiều.

Các nhà khoa học kết luận rằng các bác sĩ có thể cấp cứu bệnh nhân bằng DSPA trong khoảng thời gian là 9 giờ sau khi một cơn đột quỵ thiếu máu cục bộ mà không cóbất kỳ nguy cơ tổn thương não.

2. Nước bọt của cha mẹ

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Gothenburg cho rằng nước bọt của cha mẹ giúp con cái họ chống lại dị ứng, và bệnh hen suyễn.

Khi chuyển một số vi khuẩn vô hại của mình vào miệng của bé bằng một số cách truyền thống như mớm cơm, mút núm vú giả trước khi đặt vào miệng bé... Tưởng chừng đây là cách chăm sóc trẻ sơ sinh không đúng cách nhưng lại rất hiệu quả trong việc tăng cường hệ miễn dịch sau này cho bé.

1. Buôn bán nước bọt bất hợp pháp

Chúng ta đã biết về tội phạm bán tinh trùng, mật gấu và da trăn, nhưng ở Nam Phi có một nhóm những tên trộm bán nước dãi để kiếm lời.

Lao là một vấn đề lớn ở Nam Phi, nửa triệu người được chẩn đoán mỗi năm. Chính phủ cung cấp một khoản trợ cấp tàn tật hàng tháng để giúp bệnh nhân lao, và đó là lý do những tên tội phạm hoạt động.

Hy vọng sẽ nhận được tiền mặt từ khoản trợ cấp y tế, những người khỏe mạnh sẽ đóng giả bệnh nhân lao lẻn vào phòng khám sức khỏe và "mượn" một vài chai có mẫu đờm của bệnh nhân lao.

Kẻ trộm nhổ nước bọt vào trong các thùng chứa, thêm mẫu đờm của bệnh nhân lao vào và bán nước bọt đã nhiễm bệnh lao của họ với giá khoảng $4,61 - $9,21.

Thương mại nước bọt bất hợp pháp nhưng các đại lý làm đủ mọi cách để có được tiền. Năm2009, một cậu bé kiếm được 46 USD bằng việc bán nước bọt.

Những phát hiện kinh ngạc về nước bọt có thể bạn chưa biết

Mỗi ngày tất cả chúng ta thường sản xuất khoảng 1.7 lít nước bọt – một chất tiết giống như nước gồm có chất nhầy và chất dịch. Nó có chứa enzyme ptyalin giúp tiêu hóa và một hóa chất được gọi là lysozyme có vai trò của một chất diệt khuẩn giúp bảo vệ miệng khỏi bị nhiễm trùng. Vì vậy nước bọt là một chất sát khuẩn nhẹ. 

Nước bọt được ba đôi tuyến có vị trí trong mặt và cổ sản xuất: đôi tuyến mang tai, đôi tuyến dưới hàm và đôi tuyến dưới lưỡi. Ngoài ra còn có nhiều tuyến nhỏ hơn nằm rải rác trong miệng. Mỗi tuyến nước bọt được cấu tạo bởi các ống phân nhánh, được sắp xếp chung với nhau và lót bằng các tế bào phân tiết. Chức năng của các tế bào phân tiết thay đổi giữa các tuyến và các chất dịch chúng tiết ra cũng khác nhau.

Tuyến mang tai là tuyến lớn nhất trong các tuyến nước bọt và có vị trí ở cổ, nằm tại góc hàm và kéo dài lên ngang xương má ngay phía trước tai. Nước bọt của tuyến mang tai chảy vào má từ các ống dẫn chạy tới từ chính các tuyến. So với các tuyến nước bọt khác, tuyến mang tai sản xuất một chất giống như nước và có chứa một số lượng ptyalin tăng lên -  một enzyme để tiêu hóa tinh bột.

Mặc dù các tuyến mang tai là tuyến nước bọt lớn nhất, nhưng chúng chỉ sản xuất khoảng một phần tư tổng số lượng nước bọt. Các tuyến dưới hàm, đúng như tên nó, nằm ở hàm bên dưới các răng sau và các tuyến dưới lưỡi (cũng đặt tên thích hợp) nằm ở dưới lưỡi trên sàn miệng. Cả hai tuyến này tiết ra chất dịch ở hai bên hàm lưỡi (một dải mô nhỏ dính từ đáy lưỡi nối với sàn miệng). Các tu và có vị trí ở cổ, nằm tại góc hàm và kéo dài lên ngang xương má ngay phía trước tai. Nước bọt của tuyến mang tai chảy vào má từ các ống dẫn chạy tới từ chính các tuyến. So với các tuyến nước bọt khác, tuyến mang tai sản xuất một chất giống như nước và có chứa một số lượng ptyalin tăng lên -  một enzyme để tiêu hóa tinh bột.

Mặc dù các tuyến mang tai là tuyến nước bọt lớn nhất, nhưng chúng chỉ sản xuất khoảng một phần tư tổng số lượng nước bọt. Các tuyến dưới hàm, đúng như tên nó, nằm ở hàm bên dưới các răng sau và các tuyến dưới lưỡi (cũng đặt tên thích hợp) nằm ở dưới lưỡi trên sàn miệng. Cả hai tuyến này tiết ra chất dịch ở hai bên hàm lưỡi (một dải mô nhỏ dính từ đáy lưỡi nối với sàn miệng). Các tuyến dưới lưỡi chủ yếu là tiết ra chất dịch chứa ptyalin và tuyến này tạo nên phần lớn trong tổng số lượng nước bọt được tiết ra trong miệng suốt bất kỳ thời gian nào.

Chúng ta thường không quan tâm nhiều đến nước bọt trừ khi nó bay ra từ miệng của ai đó. Việc nhổ nước bọt bừa bãi là một điều kinh khủng, nhưng sự thật nó lại là một trong những chất lỏng hấp dẫn, kỳ lạ nhất mà bạn chưa biết.

10. Sỏi tuyến nước bọt

Sỏi tuyến nước bọt về cơ bản giống như viên sỏi nhỏ mắc trong miệng do tích tụ canxi. Các nhà khoa học không thực sự chắc chắn lý do tại Sao điều này xảy ra. Họ đổ lỗi cho sự mất nước, ăn uống kém, và thuốc men, nhưng cuối cùng, họ vẫn không thể biết lí do chính xác

Sỏi tuyến nước bọt có thể trở nên lớn hơn. Hầu hết có kích thước một vài mm, nhưng có người kém may mắn bị viên sỏi có kích thước lên đến 7 cm kẹt trong miệng. Thật sự rất đau đớn, đặc biệt là kể từ khi chúng bị vôi hóa lan ra các ống dẫn nước bọt , dẫn đến viêm và nhiễm trùng.

9. Quái vật Gila - phương pháp làm giảm thèm ăn

Các nhà nghiên cứu đại học Yale đã thử nghiệm một loạt các xét nghiệm tìm ra cách mới để xóa sổ thói thèm ăn của chúng ta, đó là nhờ một loài thằn lằn sống ở sa mạc của Bắc Mỹ. 

Các quái vật Gila đáng sợ này được biết tới bởi vết cắn nguy hiểm của nó, nhưng nước bọt của chúng có thể dứt cơn nghiện thức ăn mãi mãi.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Gothenburg, Thụy Điển, phát hiện ra trong nước bọt của quái vật Gila có một hợp chất gọi là exendin-4. Như một loại thuốc, exendin-4 tác động bộ não xóa tan sự thèm ăn bất kỳ loại thực phẩm nào. Chúng ta đã bị mất cảm giác ngon miệng.

Các nhà khoa học hy vọng rằng trong tương lai, những người đấu tranh với chế độ ăn của họ có thể có một viên thuốc từ nước bọt của con thằn lằn này và giảm được một vài kg. Exendin - 4 còn kiểm soát ham muốn của chúng ta đối với ma túy và rượu.

8. Nụ hôn

Rất nhiều sinh viên nghĩ rằng khoa học là nhàm chán, nhưng đó là bởi vì họ chưa bao giờ nghe nói về philematology - nghiên cứu những nụ hôn.

Trong khi hôn, miệng sẽ tiết ra dopamine, serotonin và oxytocin, tất cả đều đóng vai trò trong khuấy động niềm đam mê. Tuy nhiên, những người đàn ông có một lý do bí mật để khóa môi phụ nữ.

Theo nhà nhân chủng học Helen Fisher, đàn ông thích những nụ hôn ẩm ướt hơn, bởi vì nước bọt của họ có chứa một lượng nhỏ testosterone. Trong một thời gian dài, testosterone kích thích ham muốn tình dục của người phụ nữ, tăng sự sẵn sàng của họ để quan hệ tình dục. Đó là lý do tại sao nam giới thường bắt đầu với nụ hôn kiểu Pháp.

7. Nước bọt chứa thuốc giảm đau tự nhiên

Miệng của bạn là một nơi kỳ lạ. Nó tạo ra một trong những thuốc giảm đau mạnh nhất đối với loài người - một chất gọi là opiorphin: thuốc giảm đau mạnh hơn 6 lần so với morphine.

Opiorphinhoạt động bằng cách bảo vệ chất enkephalins. Về cơ bản, enkephlains truyền tínhiệu đau lên não bộ. Opiorphin sẽ ngăn enkephalins hoạt động một phần nào đó.

Opiorphin không chỉ hiệu quả hơn morphine, mà nó còn không có bất kỳ tác dụng phụ gây nghiện nào cả. Các nhà nghiên cứu nghĩ rằng nó cũng có thể làm việc như một thuốc chống trầm cảm. Thật mỉa mai khi nghĩ rằng, con người đã mất hàng thiên niên kỷ để tìm ra các phương pháp làm giảm bớt nỗi đau, và câu trả lời cho toàn bộ thời gian đó lại nằm ở ngay bên trong miệng của chúng ta.

6. Điện thoại di động khiến bạn tiết ra nhiều nước bọt hơn

Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Nha khoa và Trung tâm nghiên cứu ở Ấn Độ, những người dành nhiều thời gian trên điện thoại của họ tiết ra nhiều dãi hơn so với những người khác.

Người sử dụng điện thoại di động tạo ra lượng nước bọt lớn hơn 26% trong má so với bình thường.

Các nhà khoa học chỉ ra rằng bức xạ điện từ phát ra từ điện thoại có thể khiến các tuyến mang tai lớn lên và sản xuất ra nhiều nước bọt hơn.

5. Những người hướng nội thường tiết ra nhiều nước bọt hơn

Có hai loại người trên thế giới: hướng ngoại và hướng nội. Những người hướng nội thường quá bận rộn. Họ thường rất khó nói chuyện với những người khác, và khi họ làm việc này, bộ não của họ phản ứng khá mạnh mẽ 

Hệ thống kích hoạt lưới (RAS) là một phần của bộ não phản ứng trong hoạt động tiếp xúc xã hội. Trên lý thuyết những người nội tâm có nhiều hoạt động diễn ra trong RAS hơn người hướng ngoại. Các nhà khoa học tin RAS của một người hướng nội được đánh thức dễ dàng hơn nhiều so với người hướng ngoại.

Ngoài việc kiểm soát kỹ năng xã hội, RAS cũng phụ trách kiểm soát lượng nước bọt trong miệng chúng ta. Thực tế, BBC tiến hành thí nghiệm và họ đã kết luận người nhút nhát tiết ra lượng nước bọt nhiều hơn 50% so với những người tích cực tham gia hoạt động xã hội.

4. Nước bọt có thể tiết lộ tuổi của bạn

DNA trong nước bọt của chúng tôi thay đổi theo thời gian. Rõ ràng, điều này sẽ hỗ trợ đắc lực cho các thám tử theo chân thủ phạm. Với y học, tuổi DNA của chúng ta, được gọi là tuổi sinh học, không phải luôn luôn phù hợp với tuổi tác theo thời gian của chúng ta.

Nếu các bác sĩ biết đúng tuổi sinh học của ai đó, sẽ tốt hơn để có thể quyết định những gì phương pháp điều trị bệnh nhân sẽ nhận được và hiệu quả hơn chống lại bệnh tật liên quan đến tuổi.

3. Nước bọt của con dơi có thể làm giảm sự đột quỵ

 

Dãi của loài dơi có thể cứu sống cuộc sống của bạn một ngày nào đó

Nước bọt của dơi có một enzyme gọi là desmoteplase (DSPA ). DSPA hạn  chế máu đông, các nhà khoa học nghĩ rằng nó thực sự có thể được sử dụng để giúp bệnh nhân đột quỵ

Gần 87% bệnh nhân đột quỵ ở Mỹ là do thiếu máu cục bộ. Đó là khi cục máu đông hình thành trong mạch trong não, ngăn ngừa sự lây lan của oxy.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Monash ở Australiachạy một loạt các thử nghiệm trên chuột thí nghiệm, so sánh hiệu quả của DSPA vớirt-PA (một chất phá vỡ cục máu đông). DSPA hiệu quả hơn trong phân hủy cục máu đông, và còn an toàn hơn rất nhiều.

Các nhà khoa học kết luận rằng các bác sĩ có thể cấp cứu bệnh nhân bằng DSPA trong khoảng thời gian là 9 giờ sau khi một cơn đột quỵ thiếu máu cục bộ mà không cóbất kỳ nguy cơ tổn thương não.

2. Nước bọt của cha mẹ

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Gothenburg cho rằng nước bọt của cha mẹ giúp con cái họ chống lại dị ứng, và bệnh hen suyễn.

Khi chuyển một số vi khuẩn vô hại của mình vào miệng của bé bằng một số cách truyền thống như mớm cơm, mút núm vú giả trước khi đặt vào miệng bé... Tưởng chừng đây là cách chăm sóc trẻ sơ sinh không đúng cách nhưng lại rất hiệu quả trong việc tăng cường hệ miễn dịch sau này cho bé.

1. Buôn bán nước bọt bất hợp pháp

Chúng ta đã biết về tội phạm bán tinh trùng, mật gấu và da trăn, nhưng ở Nam Phi có một nhóm những tên trộm bán nước dãi để kiếm lời.

Lao là một vấn đề lớn ở Nam Phi, nửa triệu người được chẩn đoán mỗi năm. Chính phủ cung cấp một khoản trợ cấp tàn tật hàng tháng để giúp bệnh nhân lao, và đó là lý do những tên tội phạm hoạt động.

Hy vọng sẽ nhận được tiền mặt từ khoản trợ cấp y tế, những người khỏe mạnh sẽ đóng giả bệnh nhân lao lẻn vào phòng khám sức khỏe và "mượn" một vài chai có mẫu đờm của bệnh nhân lao.

Kẻ trộm nhổ nước bọt vào trong các thùng chứa, thêm mẫu đờm của bệnh nhân lao vào và bán nước bọt đã nhiễm bệnh lao của họ với giá khoảng $4,61 - $9,21.

Thương mại nước bọt bất hợp pháp nhưng các đại lý làm đủ mọi cách để có được tiền. Năm2009, một cậu bé kiếm được 46 USD bằng việc bán nước bọt. 

 

Tìm hung thủ hiếp dâm bằng nước bọt nạn nhân

Nếu yêu râu xanh hôn người phụ nữ mà hắn tấn công tình dục, cảnh sát có thể phân tích DNA trong nước bọt của nạn nhân để tìm ra thủ phạm.

Khi một cặp uyên ương hôn nhau, miệng của họ tiếp nhận vi khuẩn, nước bọt và cả DNA của "đối tác". Bất kể nụ hôn kéo dài bao lâu, DNA của họ sẽ tồn tại trong nước bọt của nhau trong ít nhất một giờ. Như vậy, nước bọt của phụ nữ có thể chứa bằng chứng về hành vi phạm tội của những kẻ hiếp dâm, hay hành vi ngoại tình của những quý ông đào hoa.

Natalia Kamodyova, một nhà nghiên cứu của Đại học Comenius tại Slovakia và các đồng nghiệp tuyển 12 cặp nam-nữ đồng ý hôn nhau trong ít nhất hai phút. Sau 5, 10, 30 và 60 phút kể từ khi các cặp này hôn, nhóm nghiên cứu lần lượt lấy mẫu nước bọt trong miệng của những người phụ nữ. Do phương pháp của Kamodyova chỉ phát hiện nhiễm sắc thể Y nên họ chỉ có thể áp dụng nó để xác định DNA của nam giới trong nước bọt nữ giới.

Kết quả cho thấy DNA của đàn ông vẫn tồn tại trong nước bọt của phụ nữ trong ít nhất một giờ sau khi các đôi uyên ương hôn nhau.

"Chúng tôi đã chứng minh rằng chúng ta có thể xác định danh tính của một người đàn ông từng hôn một phụ nữ bằng cách phân tích nước bọt của người phụ nữ. Phương pháp này có thể trở nên hữu ích trong hoạt động điều tra tội phạm. Với nó, cảnh sát có thể xác định hung thủ trong số các nghi phạm và loại trừ những người vô tội", Kamodyova nói.

Nhóm của Kamodyova sẽ tiếp tục nghiên cứu để xem DNA có thể tồn tại lâu hơn một giờ trong nước bọt của phụ nữ hay không và lấy DNA từ miệng những phụ nữ mới chết có phải là việc khả thi hay không.

 Các yếu tố nguy cơ của ung thư tuyến nước bọt

Các yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến nước bọtCác yếu tố gây ung thư tuyến nước bọt chưa được hiểu biết đầy đủ. Trong một số loại u tuyến nước bọt người ta ghi nhận được mối liên hệ giữa sự tiếp xúc phóng xạ, quá trình phát triển các u tuyến nước bọt lành tính và ác tính và nhiễm virút Epstein-Barr. Ví dụ, tần suất bị u tuyến nước bọt được nghiên cứu trong một nhóm có 2945 người được chiếu xạ trong khoảng thời gian từ năm 1939 đến 1962 (khi còn nhỏ) để điều trị viêm amiđan, trứng cá hoặc bệnh tai mạn tính. 89 bệnh nhân (3%) phát triển 91 khối u tuyến nước bọt, hầu hết là u lành tính đơn độc (64) và u ác tính đơn độc (22); trên 90% các trường hợp có u ở tuyến mang tai. Ưng thư biểu mô dạng biểu bì-nhầy là loại u ác tính thường gặp nhất và u tuyến hỗn hợp (biến hình) là loại u lành tính thường gặp nhất.

So với hầu hết các loại ung thư vùng đầu cổ khác, tiếp xúc với khói thuốc lá và uống nhiều rượu không liên quan tới các u tuyến nước bọt ác tính. (Xem "Yếu tố nguy cơ và sinh bệnh học của ung thư vùng đầu cổ"). Tuy nhiên, u tuyến nang nhú lành tính (u Warthin) gặp ở người hút thuốc lá nhiều hơn hẳn so với người không hút thuốc.

Các yếu tố nguy cơ gây bệnh khác, bao gồm tố bẩm gen, tiếp xúc với bụi silic đioxit hoặc với dầu hỏa và các yếu tố liên quan đến chế độ ăn, như ăn ít rau và trái cây, có thể liên quan tới sự phát triển u tuyến nước bọt. Có một số bằng chứng cho thấy nguy cơ mắc bệnh ở phụ nữ bị ung thư vú tăng, mặc dù cơ sở của mối liên hệ này vẫn chưa xác định rõ.

Nguyên nhân gây ung thư tuyến nước bọt:
Nguyên nhân gây ra ung thư tuyến nước bọt không rõ ràng. Các bác sĩ cho biết bệnh ung thư tuyến nước bọt xảy ra khi một số tế bào trong tuyến nước bọt phát triển đột biến DNA. Các đột biến cho phép các tế bào phát triển và phân chia nhanh chóng. Các tế bào đột biến tiếp tục sống khi các tế bào khác sẽ chết. Các tế bào tích tụ thành một khối u có thể xâm nhập vào mô lân cận. Các tế bào ung thư có thể vỡ ra và lây lan (di căn) tới các vùng xa của cơ thể.

Nhưng người ta có thể xác định được các yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến nước bọt, bao gồm:
- Lớn tuổi. Mặc dù nó có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, ung thư tuyến nước bọt thường được chẩn đoán ở người lớn tuổi (thường là trên 40 tuổi).

- Phơi nhiễm bức xạ. Bức xạ, chẳng hạn như bức xạ được sử dụng để điều trị ung thư đầu và cổ, làm tăng nguy cơ ung thư tuyến nước bọt. Dưới bức xạ mạnh, chẳng hạn như được sử dụng trong chẩn đoán X-quang, cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư tuyến nước bọt.

- Tiếp xúc với các chất hóa học. Những người làm việc với các chất nhất định, chẳng hạn như các hợp kim niken và bụi silica, có thể có tăng nguy cơ ung thư tuyến nước bọt.

U tuyến nước bọt là một nhóm bệnh quan trọng trong bệnh học khối u đầu cổ nói chung và bệnh của tuyến nước bọt nói riêng. Các khối u tuyến nước bọt chiếm vào khoảng 0,2 – 0,6% của tất cả các loại khối u và khoảng 2 – 4% khối u vùng đầu cổ. Ở Việt Nam, ước tính có khoảng 0,6 – 0,7 trường hợp u tuyến nước bọt mới mắc/100.000 dân.

Tổng quan về bệnh ung thư tuyến nước bọt

Ung thư tuyến nước bọt là một dạng cực hiếm trong các bệnh ung thư toàn cơ thể. Theo thống kê tại Việt Nam có từ 1-3 người/ 100.000 người mắc bệnh ung thư tuyến nước bọt. Bệnh thường xảy ra ở nam giới, độ tuổi mắc bệnh từ 55-65 tuổi.

1. Cấu tạo của tuyến nước bọt

Tuyến nước bọt là nơi tạo nước bọt, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giữ ẩm cho miệng. Có 3 tuyến nước bọt chính nằm xung quanh xương hàm dưới của người:

• Tuyến nước bọt mang tai
• Tuyến nước bọt dưới lưỡi
• Tuyến nước bọt xương hàm

Ngoài ra, còn nhiều tuyến nước bọt nhỏ ở trong môi, bên trong má và cả miệng và cổ họng. Mỗi tuyến nước bọt được cấu tạo bởi các ống phân nhánh, được sắp xếp chung với nhau và lót bằng các tế bào phân tiết. Chức năng của các tế bào phân tiết thay đổi giữa các tuyến và các chất dịch chúng tiết ra cũng khác nhau.

2. Ung thư tuyến nước bọt là gì?

Ung thư tuyến nước bọt là một dạng ung thư có thể bắt đầu từ bất cứ nơi nào của tuyến nước bọt như ở tuyến nước bọt mang tai, tuyến nước bọt dưới lưỡi, tuyến nước bọt xương hàm. Cụ thể ung thư tuyến nước bọt thường xảy ra ở các tuyến mang tai – phía trước của tai.

Ung thư tuyến nước bọt chiếm khoảng 3-4% các khối u vùng đầu – cổ, trong dó các khối u tuyến mang tai chiếm 80%, tuyến dưới hàm chiếm 10%, trong họng miệng 9% và dưới lưỡi 1%. Bệnh thường xảy ra ở độ tuổi từ 55-65, nam mắc bệnh nhiều hơn nữ.

3. Các triệu chứng của ung thư tuyến nước bọt

Những triệu chứng ban đầu của ung thư tuyến nước bọt không rõ ràng. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư tuyến nước bọt có thể bao gồm:

• Sưng trên hoặc gần hàm hoặc ở cổ hoặc miệng.
• Tê một phần của khuôn mặt.
• Cơ bắp yếu ở một bên của khuôn mặt.
• Đau dai dẳng trong khu vực của một tuyến nước bọt.
• Khó nuốt.
• Gặp khó khăn khi mở miệng rộng.

Hãy đến gặp bác sỹ khi có các triệu chứng kể trên trong thời gian dài. Nếu có một lần sưng hoặc gần khu vực của tuyến nước bọt là một dấu hiệu phổ biến của một khối u tuyến nước bọt, nhưng nó không có nghĩa là bị ung thư. Hầu hết các khối u tuyến nước bọt không phải ung thư (lành tính 80%).

4. Nguyên nhân ung thư tuyến nước bọt

Nguyên nhân gây ung thư tuyến nước bọt hiên nay vẫn chưa rõ ràng nhưng các bác sỹ biết bệnh ung thư tuyến nước bọt xảy ra khi một số tế bào trong tuyến nước bọt bị đột biến và phát triển lớn mạnh, xâm lấn, tiêu diệt các tế bào lành tính khác.. Các đột biến cho phép các tế bào phát triển và phân chia nhanh chóng. Các tế bào đột biến tiếp tục sống khi các tế bào khác sẽ chết. Các tế bào tích tụ thành một khối u có thể xâm nhập vào mô lân cận. Các tế bào ung thư có thể vỡ ra và lây lan (di căn) tới các vùng xa của cơ thể.

Dù không biết được chính xác nguyên nhân gây ung thư tuyến nước bọt nhưng người ta có thể xác định được các yếu tố nguy cơ gây bệnh đó là:

Uống rượu, hút thuốc : những người uống rượu, hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư tuyến nước bọt cao gấp nhiều lần những người không uống rượu, hút thuốc.

Tuổi: Mặc dù ung thư tuyến nước bọt có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, ung thư tuyến nước bọt thường được chẩn đoán ở người lớn tuổi, độ tuổi từ 55 – 65.

Phơi nhiễm bức xạ . Bức xạ, chẳng hạn như bức xạ được sử dụng để điều trị ung thư đầu và cổ, làm tăng nguy cơ ung thư tuyến nước bọt. Dưới bức xạ mạnh, chẳng hạn như được sử dụng trong chẩn đoán X-quang, cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư tuyến nước bọt.

Nơi làm việc tiếp xúc với các chất nhất định . Những người làm việc với các chất nhất định, chẳng hạn như các hợp kim niken và bụi silica, có thể có tăng nguy cơ ung thư tuyến nước bọt.

5. Các loại ung thư tuyến nước bọt

Có nhiều loại khác nhau của ung thư tuyến nước bọt tồn tại. Các bác sĩ phân loại bệnh ung thư tuyến nước bọt dựa vào loại tế bào tham gia vào khối u này. Các loại ung thư tuyến nước bọt giúp bác sĩ xác định những lựa chọn điều trị tốt nhất. Các loại ung thư tuyến nước bọt, bao gồm:

• •  
    • Ung thư tế bào Acinic.
    • Adenocarcinoma.
    • VA nang ung thư.
    • Ung thư tế bào rõ ràng.
    • Khối u ác tính hỗn hợp.
    • Mucoepidermoid ung thư.
    • Oncocytic ung thư.
    • Có nhiều hình cấp thấp adenocarcinoma.
    • Ung thư biểu mô ống dẫn nước bọt.
    • Ung thư tế bào vảy.

6. Phương pháp điều trị ung thư tuyến nước bọt

Việc điều trị ung thư tuyến nước bọt phụ thuộc vào kích cỡ khối u, giai đoạn phát hiện ra bệnh cũng như sức khỏe tổng thể và điều kiện của người bệnh. Phương pháp điều trị chính của ung thư tuyến nước bọt liên quan đến phẫu thuật, có hoặc không có bức xạ trị liệu.

Phẫu thuật ung thư tuyến nước bọt

Phẫu thuật cho bệnh ung thư tuyến nước bọt có thể bao gồm:

Cắt bỏ một phần của tuyến nước bọt bị ảnh hưởng . Nếu ung thư nhỏ và nằm trong tại một chỗ dễ dàng truy cập, bác sĩ phẫu thuật có thể cắt bỏ khối u và một phần nhỏ các mô xung quanh nó.

Cắt bỏ toàn bộ các tuyến nước bọt . Nếu một khối u lớn hơn, bác sĩ có thể khuyên nên loại bỏ toàn bộ tuyến nước bọt. Nếu ung thư mở rộng những cấu trúc gần đó – chẳng hạn như các dây thần kinh mặt, các ống dẫn mà kết nối các tuyến nước bọt, xương mặt và da – những điều này cũng có thể được gỡ bỏ.

Cắt bỏ các hạch bạch huyết ở cổ . Nếu có bằng chứng cho thấy ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết ở cổ, bác sĩ phẫu thuật có thể loại bỏ hầu hết các hạch bạch huyết ở cổ. Cổ mổ xẻ có thể bao gồm loại bỏ các cơ khác và dây thần kinh ở cổ. Điều này có thể gây tê mặt, tai, cổ và vai.

Phẫu thuật tái tạo . Nếu xương, da hoặc dây thần kinh bị loại bỏ trong quá trình phẫu thuật, có thể cần phải được sửa chữa hoặc thay thế bằng phẫu thuật tái tạo. Trong khi phẫu thuật tái tạo, một bác sĩ phẫu thuật sửa chữa cải thiện khả năng nhai, nuốt, nói hay thở sau khi phẫu thuật. Có thể cần phải ghép mô, da hoặc dây thần kinh từ các bộ phận khác của cơ thể để xây dựng lại các khu vực ở cổ họng, miệng hoặc hàm.

Tuyến nước bọt phẫu thuật có thể khó khăn vì một số dây thần kinh quan trọng đặt trong và xung quanh các tuyến. Ví dụ, một dây thần kinh ở mặt điều khiển chuyển động trên mặt chạy qua tuyến mang tai. Loại bỏ các khối u có liên quan đến dây thần kinh quan trọng có thể làm hư hỏng các dây thần kinh, gây liệt một phần của khuôn mặt. Bác sĩ phẫu thuật chăm sóc để bảo vệ các dây thần kinh bất cứ khi nào có thể. Trong một số trường hợp, các dây thần kinh bị cắt đứt có thể được sửa chữa với các dây thần kinh lấy từ các khu vực khác của cơ thể.

Xạ trị ung thư tuyến nước bọt

Xạ trị sử dụng cung cấp năng lượng cao dầm, như X-quang, để tiêu diệt tế bào ung thư. Trong thời gian xạ trị, nằm trên bàn trong khi máy di chuyển xung quanh, chỉ đạo công suất cao dầm tại các điểm cụ thể trên cơ thể.

Liệu pháp bức xạ có thể được sử dụng sau khi phẫu thuật để giết bất kỳ tế bào ung thư có thể vẫn còn. Bức xạ trị liệu cũng có thể được sử dụng trước khi phẫu thuật để làm nhỏ khối u và làm cho nó dễ dàng hơn để loại bỏ. Nếu phẫu thuật là không thể vì một khối u rất lớn hoặc có vị trí ở một nơi mà làm cho việc loại bỏ quá mạo hiểm, bức xạ một mình có thể được dùng để điều trị ung thư tuyến nước bọt.

Hóa trị ung thư tuyến nước bọt

Hóa trị là điều trị bằng thuốc có sử dụng hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị có thể là một lựa chọn cho những người bị bệnh ung thư tuyến nước bọt đã lan rộng đến các vùng xa của cơ thể. Điều trị hoá chất hiện không được sử dụng như là điều trị chuẩn cho bệnh ung thư tuyến nước bọt, nhưng các nhà nghiên cứu đang nghiên cứu việc sử dụng nó.

7. Phòng bệnh ung thư tuyến nước bọt

    Không uống rượu, hút thuốc hoặc từ bỏ rượu, thuốc lá,

• Vệ sinh răng miệng ít nhất 2 lần mỗi ngày
• Súc miệng bằng nước muối ấm sau bữa ăn
• Ăn nhiều hoa quả, các loại rau, bổ sung vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Tránh ăn các loại thịt, mỡ động vật quá nhiều…
• Khi có các triệu chứng của ung thư tuyến nước bọt kể trên thì hãy đễn ngay các bệnh viện chuyên khoa ung bướu để khám và điều trị kịp thời.