Mục lục :
CHUYÊN KHOA BỆNH VỀ MŨI
1-CHẢY MÁU CAM, XUẤT HUYẾT KHÔNG CẦM
2-SỔ MŨI
3-VIÊM XOANG
4-MŨI CHẢY NƯỚC THỐI
5-CHẢY NƯỚC MŨI HAY NGHẸT MŨI
6-VIÊM MŨI
7-VIÊM MŨI DỊ ỨNG
8-MŨI MẤT MÙI. MẤT KHỨU GIÁC
9-VIÊM MŨI PHÌ ĐẠI
10-TRĨ MŨI, THỊT DƯ TRONG MŨI
11- MŨI ĐAU VÀ NGHẸT
12-ĐIỀU TRỊ BẰNG NGOẠI DƯỢC
o O o
Mũi
là cửa hô hấp của phổi, có sự cấu tạo đặc biệt của các mạch máu và các
biểu mô lông mũi để luôn luôn được điều chỉnh nhiệt độ ở niêm mạc mũi
37 độ C, dù là không khí bên ngoài nóng hay lạnh, và nó ngăn cản bụi
khi hô hấp, bị một phần niêm dịch mũi giữ lại. Mũi có các hốc xoang
giúp cho sự phát âm, và dây thần kinh khứu giác để phân biệt mùi.
I-CHẢY MÁU CAM, XUẤT HUYẾT KHÔNG CẦM (Epistaxis)
A-Chảy máu mũi ở điểm mạch :
Niêm
mạc mũi rất mỏng, dưới niêm mạc có nhiều mạch máu nhỏ li ti, hợp thành
một màng lưới ở phần trước vách ngăn mũi 1cm gọi là điểm mạch
Kisselbach thường dễ bị chảy máu do nhiều nguyên nhân :
a-Do hỏa nhiệt bức bách làm huyết nghịch lên đầu làm cho mặt đỏ, mầu máu dưới da mặt mũi đỏ sậm, có mạch Hồng.
b-Do
phong hàn xâm nhập dồn ép kinh lạc làm sự tuần hoàn huyết đi sai (lạc
huyết) làm mạch Phù, rêu lưỡi bị trắng. Bệnh thường xảy ra ở người trẻ
tuổi, đột nhiên bị chảy máu mũi một ít, thường nhẹ, do triệu chứng của
phong hàn làm ho, hắt hơi một loạt, như cúm, thương hàn.
c-Do các nguyên nhân khác như ngoáy mũi làm trầy niêm mạc hoặc gần đến tuổi dậy thì, hay thời gian có kinh nguyệt…
B-Chảy máu ở thân động mạch :
Chả
máu ở phía sau nhánh của động mạch bướm khẩu cái, hoặc ở trước động
mạch sàng trước, thường bị ở người lớn tuổi có bệnh cao áp huyết, xơ
vữa động mạch, hoặc gan thận bị tổn thương. Giải thích theo sự khí hóa
là nội hư hàn, ngoại giả nhiệt, có dấu hiệu lưỡi nhạt, miệng khô, mạch
Hoãn, Tế, loại bệnh này thường chảy máu nhiều và kéo dài.
C-Chảy máu ở các mao mạch mũi.
Chảy
máu khắp niêm mạc mũi do khí hư, mạch vô lực, có dấu hiệu lâm sàng như
mặt trắng sáng, mầu máu hồng nhạt, thường hay gặp trong bệnh xơ gan
giai đoạn cuối, hoặc do sốt xuất huyết.
D-Chảy máu do khối u :
Chảy
máu lẫn mủ ít một, nhưng kéo dài do khối u trong mũi như u mạch máu
vách ngăn, u xơ mũi họng, ung thư xoang mũi, u ở vòm họng…
Giải
thích theo sự khí hóa : Chảy máu cam do dương lấn âm làm hỏa nhiệt tích
ở phế bốc lên, làm tuần hoàn huyết đi ngược lên làm vỡ niêm mạc mũi.
E-Điều trị theo kinh nghiệm y học cổ truyền đông phương :
1-Ấn cánh mũi vào vách ngăn từ 3-10 phút để cầm máu, khi đang bị chảy máu, hoặc đắp lạnh 2 bên mũi.
2-Để
bệnh nhân đầu ngửa ra sau, thầy thuốc để một tay lên trán bệnh nhân đẩy
nhẹ ra phía sau, ngón cái tay kia ấn vào huyệt Phong Phủ để cầm máu
cho đến khi ngưng chảy.
3-Ấn
ngón tay cái vào huyệt Trung Quản để điều chỉnh lại sự khí hóa, ấn mạnh
xuống, không được nhấc lên cho đến khi hết chảy máu cam thì thôi.
4-Đắp tỏi gĩa vào huyệt Dũng Tuyền ngược với bên mũi chảy máu cam.
5-Điều trị bằng huyệt :
Bài 1 : Tả Hợp cốc, Hoà Liêu. Bổ Đại Chùy, Á Môn.
Khi
dùng phép tả ở đầu mặt, nên dùng đầu bút bi không mực, ấn vào huyệt, ở
chỗ có da thịt cứng thì dùng ngón tay cái ấn đau vào huyệt. Bổ thì day
nhẹ tròn thuận theo chiều kim đồng hồ, rồi dán cao 1cmm vuông vào
huyệt.
Nếu bệnh nặng, bấm thêm 5 huyệt : Ngoại Quan, Thiếu Trạch, Tâm Du, Cách Du, Dũng Tuyền.
Bài 2 : Day bổ Ẩn Bạch, Ủy Trung, day thuận 18 lần trên mỗi huyệt.
II-SỔ MŨI (Coryza)
1-Nguyên nhân :
Do
nhiễm khuẩn nhẹ ở các hốc mũi, vào mùa thu-đông, làm tăng tiết dịch ở
mũi. Trong hốc mũi đặc biệt có một hệ thống gọi là Cuốn Dưới Mũi có khả
năng co giãn để điều tiết lượng máu nhiều hay ít, tùy thời tiết nóng
hay lạnh. Tuy nhiên, khi thời tiết thay đổi qúa nhanh, hàn tà xâm nhập
phế khí, làm cho Cuốn Dưới Mũi nở to sinh nghẹt mũi và tiết ra nhiều
dịch chất ở mũi thành chảy nước mũi sụt sùi kéo dài. Tây y gọi là nhiễm
siêu vi khuẩn Rhinovirus, vi khuẩn này đã gây ra sổ mũi kéo dài.
2-Cách điều trị :
-Tây y dùng máy xông mũi Rhinotherm trị khỏi bệnh sổ mũi trong vòng 24 giờ.
-Y
học cổ truyền xông mũi với tinh dầu thơm, nhỏ vài giọt vào ly nước
nóng, hay chỉ dùng nước nóng ở nhiệt độ 43-60 độ C, xông liên tục vào
niêm mạc mũi 30-60 phút mỗi lần. Làm nhiều lần đến khi hết sổ mũi.
-Phương
pháp trị liệu bằng sức nóng của máy Thermotherapy cho rằng siêu vi
khuẩn phát triển thích hợp ở nhiệt độ 33-35 độ C trong vùng niêm mạc
mũi. Nhưng nhiệt độ trên 43 độ C vi khuẩn sẽ bị tiêu diệt. Tuy nhiên,
số vi khuẩn đã xâm nhập vào nhân tế bào tiếp tục sinh sàn, nên chúng
không sinh sản cùng một lúc, do đó phải xông nhiều lần cách nhau 2-3
giờ.
-Nếu
xông bằng nồi xông với tinh dầu Bạc Hà, cơ thể sẽ xuất mồ hôi làm mất
lượng nước trong cơ thể, nên cần phải uống nước chanh muối để bù lại
lượng nước bị mất.
-Có
thể xông bằng Dấm Táo, dùng 2 muổng dấm táo với 1 ly nước nóng, đưa 2
lỗ mũi vào xông, khi nước mũi chảy ra, xịt hết nước trong mũi ra cho
khô, tiếp tục hít cho hơi dấm xông vào trong xoang làm chết virus, khi
nước mũi chảy ra lại xịt ra hết, rồi hít hơi vào sâu trong mũi tiếp tục
cho đến khi xịt không ra nước mũi nữa lúc đó mũi đã khô và thở thông.
Sau cùng, dùng bông gòn thấm nước dấm táo lau rửa trong hốc mũi để sát
trùng niêm mạc.
–
Dùng dầu nóng day sau cổ gáy và dọc hai bên cột sống ở vùng huyệt Phong
Môn, Phế Du. Dán cao nóng và day vào các huyệt Nghênh Hương, Hợp Cốc,
Nhân Trung, Phong Phủ, Phong Trì, Đại Chùy. Cào đầu bằng các ngón tay
vào vùng Bách Hội, Thượng Tinh.
III-VIÊM XOANG (Nasosinusitis)
Chung quanh hốc mũi có 5 đôi xoang chia làm hai nhóm :
-Nhóm xoang trước gồm : xoang trán, xoang hàm, xoang sàng trước.
-Nhóm xoang sau gồm : Xoang sàng sau và xoang bướm.
1-Nguyên nhân :
1-Do viêm mũi khi bị lệch vách ngăn hoặc cuốn dưới mũi sưng to.
2-Do răng hàm trên số 5,6 làm viêm xoang hàm.
3-Do bơi lội trong nước bẩn thấm vào xoang gọi là dị ứng.
2-Phân loại :
1-Viêm xoang dị ứng do phế khí và vệ khí hư không bảo vệ dưới nhiệt độ thích nghi ở mũi khi bị phong hàn xâm nhập.
2-Viêm xoang cấp tính và mãn tính : do phong nhiệt làm độc.
Giải
thích theo sự khí hóa, bệnh viêm xoang thuộc tỳ, vị hư, không vận hóa
được các dịch chất ở mũi, mũi không ngửi được mùi là do thận hư. Thận
là gốc nguyên khí, Phế khí tích lũy được đem tàng trữ ở thận khí để bồi
bổ cho nguyên khí, khi thận hư, nó không tàng trữ được nên phế khí gây
ủng tắc nơi khiếu làm viêm xoang, nghẹt mũi, mất ngửi mùi. Khi ủng tắc
là tà nhiệt làm độc gây ra viêm xoang.
3-Dấu hiệu lâm sàng :
a-Dấu hiệu cấp tính :
Bị sốt, mệt mỏi, kém ăn, mất ngủ. Đau vùng xoang do viêm, niêm mạc bị sưng tùy theo ở xoang nào :
-Viêm xoang trán : Gây đau từng cơn, đau nhiều khi có nắng nóng vào giữa trưa, chiều giảm đau.
-Viêm xoang hàm : Đau vùng má và dưới hố mắt.
-Viêm xoang sàng : Đau ở góc trong trên hố mắt.
-Viêm xoang trán : Đau trước trán phía trên lông mày.
-Viêm xoang trước : Đau đầu vùng thái dương và trước trán.
-Viêm xoang sau : Đau đầu từ đỉnh đầu xuống chẩm.
Theo dõi việc chảy nước mũi có thể xác định viêm xoang nào :
Lúc đầu chảy nước mũi nhầy, trắng vàng, chảy một bên hoặc hai bên. Sau mỗi cơn đau, mũi chảy nước làm nghẹt và mất khứu giác.
Nếu viêm xoang trước : Bệnh nhân hay sổ mũi liên tục.
Nếu viêm xoang sau : Bệnh nhân phải khịt đờm xuống họng.
4-Điều trị bằng huyệt :
a-Huyệt căn bản chung cho viêm xoang :
-Huyệt Đào Đạo (M.Đốc 13) làm tăng bạch cầu chống viêm nhiễm.
-Day ấn rồi dán cao 1cm vuông vào những huyệt : Phế Du, Phong Trì, Ngoại Quan, Thượng Tinh.
b-Tìm
điểm đau bằng cách ấn nhẹ hai ngón tay dọc theo hai bên sống mũi từ
dưới lên, ấn ngón tay vào vùng Thái Dương và vùng dưới dái tai dọc theo
bờ xương hàm trên, chỗ nào đau hãy day ấn cho đến khi hết đau rồi dán
cao.
c-Nếu viêm xoang trán và xoang sàng :
Day ấn và dán cao vào thêm các huyệt sau : Dương Bạch, Ấn Đường, Toản Trúc, Ngư Yêu, Thái Dương.
d-Nếu viêm xoang hàm :
Day ấn và dán cao vào thêm các huyệt Nghênh Hương, Tứ Bạch. Quyền Liêu, Hạ Quan, Giáp Xa.
e-Tùy
theo các huyệt đau khi ấn đè ở những huyệt sau : Thông Thiên, Hành
Gian, Tam Trì, Ngạch Trung, Trung Chữ, Thủ Khiếu Âm, Tỵ Thông., nếu có
huyệt nào đau thì day cho hết đau rồi dán cao.
f-Phài điều chỉnh sự khí hóa theo Quy Kinh Chẩn Pháp, tìm kinh bệnh để điều trị tận gốc.
5-Điều trị bằng khí công :
a-Tập
bài Vỗ Tay 4 Nhịp (tập bài số 9) 200 lần để tăng cường tông khí giúp
cho sự tuần hoàn khí huyết tâm phế được mạnh thêm. Tập Dịch Cân Kinh 4
Nhịp để điều hòa âm-dương
Vỗ Tay 4 Nhịp :
Dịch Cân Kinh (bài 16-17):
b-Bấm vào huyệt Trung Quản rồi tập thở để giúp cho sự khí hóa của cơ thể được trở lại hoàn chỉnh.
c-Nạp Khí Ngũ Hành để tăng cường nguyên khí, chuyển khí vào 2 ngón tay cái chữa phế làm mạnh phế khí.
(20-Nạp Khí Ngũ Hành. 21-Vận Khí Ngũ Hành.)
d-Tự chữa cho mình bằng cách tự day ấn huyệt, dán cao rồi tập khí công các bài hướng dẫn ở trên.
IV-MŨI CHẢY NƯỚC THỐI (Ozaena)
Cách điều trị bằng huyệt :
Tăng bạch cầu chống bệnh : Huyệt Đào Đạo (M. Đốc 13)
Cào
đầu vùng huyệt Bách Hội, Thông Thiên, Thượng Tinh, Phong Phủ, Phong
Trì. Đại Chùy, sau đó day ấn từng huyệt thông bổ 18 lần rồi dán cao.
Day ấn dán cao thêm các huyệt : Nghênh Hương, Tam Trì, Hợp Cốc, Dũng Tuyền.
V-CHẢY NƯỚC MŨI HAY NGHẸT MŨI (Occlusion of Nose)
Chữa tổng quát :
Cào
đầu qua các huyệt Thượng Tinh, Thông Thiên, Bách Hội, dùng dầu nóng
xoa trên huyệt rồi day bổ thuận chiều 18 lần Phong môn, Phế Du.
a-Chảy nước mũi :
Tả Hợp Cốc, day ngược chiều 18 lần. Bổ Thái Xung, day thuận chiều 18 lần. Day bồ Đại Chùy 18 lần.
b-Nghẹt mũi :
Day bổ Hợp Cốc, day thuận chiều 18 lần. Tả Thái Xung, day ngược 18 lần.
c-Mũi bị nghẹt vì lạnh :
Thoa dầu nóng trên huyệt Đại Chùy rồi day bổ 36 lần rồi dán cao, mục đích làm ấm cơ thể, ấm mũi, thông mũi.
d-Mũi sưng đau :
Day tả huyệt Đại Chùy, dùng đầu bút bi hết mực châm ấn vào huyệt, cảm thấy đau xuất mồ hôi để tả nhiệt.
VI-VIÊM MŨI (Rhinitis)
Điều trị bằng huyệt :
a-Cấp tính :
Tả Nghênh Hương, Ấn Đường, Khúc Trì, Hợp Cốc, day ngược chiều 18 lần trên mỗi huyệt.
b-Mãn tính :
Day tả thêm những huyệt Đào Đạo, Đại Chùy, Phế Du, Thông Thiên, Thiên Trụ, day ngược chiều 18 lần trên mỗi huyệt
c-Viêm mũi kinh niên làm hắt hơi chảy nước mũi:
Day bổ 18 lần thuận trên huyệt Tỵ Thông, Toản Trúc, Liệt Khuyết.
VII-VIÊM MŨI DỊ ỨNG (Rhinitis Anaphylactis)
Điều trị bằng huyệt :
1-Khi hắt hơi, sổ mũi, dùng tay xoa nóng hai bên sống mũi.
2-Dùng hai tay bấm vào huyệt Tình Minh, ấn hai tay vào vùng đầu chân mày trong.
3-Day ấn tả huyệt Nghênh Hương, Thượng Nghênh Hương, Tỵ Thông, Ấn Đường, Hợp Cốc.
VIII-MŨI MẤT MÙI. MẤT KHỨU GIÁC
1-Nguyên nhân :
Do
chấn thương não, viêm não, cúm, dị ứng xoang, trĩ mũi, viêm xoang,
polyp mũi, bướu vòm họng, u niêm dịch xương sàng, trán, bướu vùng trán,
bướu tuyến yên, tiểu đường, tê liệt thần kinh
2-Điều trị bằng huyệt :
a-Dùng tay cào vùng Thượng Tinh.
b-Day ấn dán cao vào huyệt Thượng Tinh.
Chữa mỗi ngày cho đến khi khứu giác được hồi phục
3-Điều trị bằng khí công:
Xoa
dầu bạc hà, khuynh diệp hay long não vào lòng bàn tay, hai bên cạnh
sống mũi. Tập bài Nạp Khí Trung Tiêu 5 lần, khi bỏ chân xuống nghỉ
ngơi, miệng ngậm, để bàn tay đã bôi dầu lên mũi, khi thở tự nhiên bằng
mũi, hơi dầu sẽ thông vào mũi mạnh, sẽ ngửi và phân biệt được mùi.
Ngoại
khoa : Xông bằng Dầu Sả, nấu một nồi xông với lá Sả, ngồi xông kín hơi
trong chăn 15 phút. Hay pha 1 ly nước sôi với vài giọt dầu Sả, hay bất
kỳ tinh dầu nào, để xông lên mũi.
IX-VIÊM MŨI PHÌ ĐẠI (Rhinitis Hypertrophic)
Điều trị bằng huyệt :
1-Bấm tả Khúc Trì, Hợp Cốc, day ngược chiều 18 lần để tán phong nhiệt.
2-Day bổ 18 lần thuận, rồi dán cao lên các huyệt : Khúc Trì, Hợp Cốc, Nghênh Hương, Thượng Nghênh Hương, Tố Liêu.
X-TRĨ MŨI, THỊT DƯ TRONG MŨI (Nasal Polyp)
Điều trị bằng huyệt :
a-Tả Khúc Trì, Hợp Cốc. day ngược 18 lần mỗi huyệt.
b-Châm bằng đầu bút bi hết mực : Nghênh Hương, Hòa Liêu, Tố Liêu, rồi dán cao
XI- MŨI ĐAU VÀ NGHẸT
Điều trị bằng huyệt :
Bài 1 : Day tả nghịch 18 lần huyệt Não Không, Thủ Khiếu Âm.
Bài 2 : Day tả ngthịch 18 lần huyệt Thượng Tinh, Hợp Cốc, Thái Xung.
XII-ĐIỀU TRỊ BẰNG NGOẠI DƯỢC :
1-Chảy máu cam :
a-Mài sừng tê giác uống :
Hải
Thượng Lãn Ông giải thích : Máu mũi chảy ra đi từ mạch Nhâm-Đốc dẫn lên
chóp đỉnh đầu vào mũi. Tê Giác có công năng đi vào thận thủy theo kinh
mạch đi lên làm mát, giảm sự sung huyết.
b-Nấu Kim Châm :
Mua 1 gói Kim châm nấu canh thịt hoặc nấu nước uống một hai lần là khỏi. Người hay bị chảy máu cam, mỗi tháng ăn 2 lần.
c-Huyết heo với hành lá :
Xào huyết heo với 3 tép hành lá luôn cả củ, ăn nhiếu lần.
No comments:
Post a Comment