CẨM NANG ĂN TIỆC CHO BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

CẨM NANG ĂN TIỆC CHO BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Người có bệnh tiểu đường cần lựa chọn cẩn thận món ăn trong các bữa tiệc.

·Với bệnh nhân tiểu đường, để vừa tận hưởng trọn vẹn niềm vui quây quần bên bàn tiệc ngày xuân mà vẫn đảm bảo chỉ số đường huyết ở mức an toàn là điều không dễ dàng. Nếu ăn uống không cẩn thận có thể dẫn đến tăng đường huyết, gây mệt mỏi, buồn nôn, đau đầu và các triệu chứng khó chịu. Về lâu dài sẽ gây tổn thương lên mạch máu và thần kinh, suy thận, đột quỵ, thoái hóa võng mạc.

·Nhiều người đặt câu hỏi bệnh nhân tiểu đường có thể dự tiệc được không? Câu trả lời là hoàn toàn được nếu có một kế hoạch ăn uống phù hợp.

·Chuẩn bị trước bữa tiệc

·- Nên vận động nhẹ trước khi dự tiệc. Hoạt động thể dục làm giảm lượng đường trong máu, khiến cho cơ thể tăng đốt cháy calori trong một khoảng thời gian ngắn sau đó. Mặt khác, vận động trước ăn phần nào giúp kiềm chế cảm giác thèm ăn do lưu lượng máu chuyển sự tập trung sang các phần cơ thể khác khiến cho ống tiêu hóa giảm nhu động.

·- Ăn nhẹ trước khi dự tiệc. Một bữa ăn nhẹ trước khi dự tiệc khoảng 1-2 giờ sẽ giúp tránh cảm giác quá đói khi ngồi vào bàn tiệc. Nhờ đó, bệnh nhân kiểm soát tốt hơn khẩu phần ăn của mình.

·- Trong các bữa tiệc tại nhà ở phương Tây, khách tham dự có thể mang đến một phần thức ăn để góp vào bữa tiệc chung, văn hóa này cũng đang du nhập vào Việt Nam. Với những bữa tiệc như vậy, người bệnh có thể chủ động góp vào bữa tiệc một phần ăn “phù hợp”. Một phần thực phẩm ít năng lượng, ít đường như rau trộn ít béo là lựa chọn tốt trong tình huống này.

·Chọn lựa thức ăn một cách khôn ngoan

·Chế độ ăn của người bệnh tiểu đường về cơ bản là ít béo, muối, đường, bột và nhiều chất xơ. Rất khó để chọn cho mình một món ăn đảm bảo đầy đủ những yếu tố trên trong một bàn tiệc. Tuy vậy, người bệnh có thể đôi lúc cho phép mình dung nạp lẫn một ít thức ăn “không phù hợp” vào phần ăn kiêng của mình.

·Có thể thực hiện điều này bằng cách bỏ bớt một số thực phẩm trong phần ăn đó và thêm vào ít thức ăn mình muốn. Ví dụ, để giúp hạn chế lượng carbohydrate, chỉ cần loại bỏ 1-2 mục carbohydrate trong phần ăn và thay thế bằng thực phẩm khác. Như vậy, tổng năng lượng nhập không bị quá tải và lượng đường nhập vào phần nào được kiểm soát. Thông thường, trong các bữa tiệc sang trọng, phần ăn mỗi người đươc bày riêng, do đó bạn có thể chọn ăn một phần món thay vì ăn hết.

·Bằng cách này, người bệnh không cảm thấy quá lạc lõng giữa bữa tiệc vui. Họ hoàn toàn có thể tận hưởng những món ăn ưa thích. Điều quan trọng cần lưu ý là ý tưởng này chỉ có thể áp dụng trong những dịp đặc biệt, chứ không thể áp dụng liên tục hằng ngày.

·Những lưu ý khi chọn thực phẩm trong bữa tiệc

·- Mọi thực phẩm có chất đường bột (cacbohydrate) đều có thể ảnh hưởng lên đường huyết, chứ không phải chỉ có chất ngọt. Bên cạnh những thứ nếm thấy vị ngọt như bánh kẹo, nhiều thực phẩm khác cũng có thể phân giải ra đường, có thể kể đến là gạo, nếp, bún, bánh phở, bánh ướt, trái cây, sữa.

·Hàm lượng đường có sự khác biệt tùy vào loại thực phẩm. Ví dụ, 25g đường tương đương với một chén cơm hay ngô. Lưu ý, đường trong đường hay đường phân giải từ thực phẩm đều có tác dụng như nhau lên đường huyết. Do vậy, nếu ăn một bát cơm thì phải bớt một bát bún hay 2 khoanh bánh mì, ăn một trái chuối phải bỏ một bát cơm (vì một trái chuối chứa khoảng 30g đường).

·Như vậy, nếu ước chừng và phân phối hợp lý, người bệnh có thể ăn tất cả các món, kể cả đường hay trái cây ngọt, miễn đảm bảo lượng đường và tổng năng lượng nhập ở mức an toàn.

·Lượng đường trong một số thực phẩm thường gặp:

·Các thực phẩm ngũ cốc

·25g đường tương đương với:

·- Một chén cơm hay bắp hoặc đậu (150 g).

·- Một củ khoai tây thường (độ 120 g) hoặc 80 g khoai tây chiên.

·- 2 khoanh bánh mì (50 g).

·- Một bánh sừng bò.

·- 4 bánh bích quy.

·Các loại trái cây

·15 g đường tương đương với:

·- Một quả lê hoặc đào.

·- Một quả cam/ hai quả quýt/ 1/4 quả dứa/ một quả bưởi.

·- 20 quả dâu.

·- Nửa trái chuối hoặc 15 quả nho.

·Sữa

·10 g đường tương đương với:

·- Một ly sữa lớn (200 ml) hay 2 muỗng canh sữa bột.

·- Một ly sữa chua hoặc sữa tươi.

·- Nhu cầu năng lượng và phân bố các chất mỗi ngày tùy thuộc vào thể trạng, tình trạng bệnh, sinh hoạt. Do vậy, cần có đánh giá chuyên môn của bác sĩ điều trị cho từng trường hợp cụ thể.

·- Các loại thực phẩm ghi nhãn “dành cho bệnh nhân tiểu đường” vẫn chứa lượng cacbohydrate nhất định. Do vậy, vẫn cần cân nhắc khi sử dụng.

·- Khi ăn các chất ngọt như bánh ngọt, bánh kem nên gạt bỏ lớp đường hay kem, chỉ ăn phần bánh không, có thể thêm chút bơ hay đậu phộng để tạo hương vị. Lưu ý, bánh vẫn chứa cacbohydrate nên không ăn quá nhiều.

·- Thức uống: Chọn nước lọc hay trà, cà phê không đường, nước uống có gas dành cho người giảm cân. Các thức uống khác như nước ngọt, trà đóng gói, nước ép trái cây, rượu đều có lượng đường nhất định, do vậy, cần được tính vào tổng lượng đường nạp.

          ·- Thức uống có cồn không uống quá 2 đơn vị mỗi ngày. Một đơn vị khoảng một cốc (150 ml) rượu nhẹ như vang, rượu trái cây hay một cốc nhỏ (50 ml) rượu mạnh hoặc một ly bia (350 ml, nên chọn loại bia nhẹ). Các rượu mạnh không chứa cacbohydrate nên có thể ưu tiên lựa chọn. Tránh uống các thức uống pha như cocktail chẳng hạn.

·- Thói quen dùng các loại nước chấm pha giấm hoặc gỏi có giấm sẽ giúp điều hòa lượng đường huyết. Uống một muỗng canh giấm pha loãng sau mỗi bữa ăn được chứng minh có tác dụng giúp hạ đường huyết và điều chỉnh một số bệnh lý về chuyển hóa. Hiện tượng này được giải thích là do khả năng tăng nhạy cảm với insulin của giấm ăn tại các tế bào trong cơ thể bệnh nhân tiểu đường. Lưu ý người mắc bệnh viêm loét dạ dày, ruột nên ăn các món có giấm sau khi đã ăn lót dạ bằng món khác.

ĐƯỜNG ĂN KIÊNG

Lướt qua quầy thực phẩm ăn kiêng ở các siêu thị, cửa hàng, có thể tìm thấy gần chục loại đường ăn kiêng khác nhau với đủ xuất xứ Đức, Mỹ, Thụy Sỹ, Hà Lan; đủ hình thức như dạng đóng hộp, đóng túi, dạng hạt, bột hay viên… Nhiều loại đường được sản xuất bằng các chất tạo ngọt, một số khác được tinh chế từ củ cải đường, từ bắp…

Trong nhãn phụ dán trên bao bì thường chỉ nêu phần công dụng rất hấp dẫn của sản phẩm: “Giúp giảm cholesterol trong máu, giảm cảm giác thèm ăn, tăng cường khả năng miễn dịch; không phải lo lắng bị tăng cân; ngăn chặn bệnh tiểu đường; chống béo phì, ngừa sâu răng…”. Giá của đường ăn kiêng đắt gấp 10 lần trở lên so với đường thông thường. Song với những công dụng được giới thiệu như trên, nhiều người dù có bệnh hay chưa đều hồ hởi “đón nhận” đường ăn kiêng như một liệu pháp để giải quyết những căn bệnh đang mang trên người, hay có nguy cơ như tiểu đường, béo phì, tim mạch, nổi mụn…

Những điều cần quan tâm khi sử dụng đường ăn kiêng là chỉ số đường huyết (glycemic index - GI) của nó, hàm lượng calo (năng lượng cung cấp) và cách dùng, liều lượng. Tuy nhiên, trên nhãn phụ của một số sản phẩm đường ăn kiêng chỉ ghi chung chung là sử dụng tùy thích theo nhu cầu. Do vậy, không ít người đã có tâm lý dùng đường ăn kiêng “thả ga” theo sở thích và nhu cầu của cơ thể, nên kết quả là đường huyết, cân nặng… vẫn tăng vù vù.

BS Đào Thị Yến Thủy, Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM tư vấn: Mỗi loại đường sẽ có khả năng làm tăng đường huyết khác nhau gọi là GI. Các loại đường ăn kiêng khác nhau có GI khác nhau. Loại đường có GI thấp được khuyến cáo sử dụng cho người có đường huyết cao. Một số loại đường ăn kiêng vẫn làm tăng đường huyết và cung cấp nhiều năng lượng nếu lạm dụng. Vì vậy, không thể nói một cách chung chung là dùng tùy thích cho mọi đối tượng. Người bệnh đái tháo đường, béo phì nếu dùng đường thực phẩm nhiều sẽ không kiểm soát tốt đường huyết và cân nặng, dẫn đến biến chứng nặng nề hơn. Thế nên, người tăng đường huyết phải kiểm tra đường huyết định kỳ và đột xuất, đặc biệt là sau khi sử dụng một loại đường ăn kiêng mới để kiểm tra về mức độ tăng đường để điều chỉnh liều lượng thích hợp.

Đường ăn kiêng làm từ sản phẩm thiên nhiên như bắp, củ cải đường… có GI thấp; đường ăn kiêng tổng hợp từ chất hóa học cũng có GI rất thấp, nên dùng an toàn cho người tăng đường huyết cần ăn ngọt. Tuy nhiên, đường bắp hay đường củ cải có độ ngọt kém nên nhiều người thường có xu hướng dùng với số lượng nhiều để đạt độ ngọt vừa ý khi chế biến thực phẩm. Điều này cũng gây nguy hiểm vì làm tăng đường huyết và tạo ra nhiều năng lượng.

Với thông tin đường Palatinose “100% từ củ cải đường, giúp gia tăng khả năng đốt cháy mỡ” cũng cần lưu ý thêm, tuy đường từ củ cải đường có GI thấp hơn đường mía hay đường glucose, làm tăng đường huyết ít và chậm hơn, nhưng Palatinose là đường Isomal, vẫn cung cấp năng lượng. Tuy một vài nghiên cứu thấy Isomal làm tăng khả năng đốt cháy mỡ nhưng nó vẫn cung cấp nhiều năng lượng nên không giúp kiểm soát cân nặng cho người thừa cân béo phì.

Người không có vấn đề gì về đường huyết hay không béo phì thì không khuyến khích dùng đường ăn kiêng. Nếu dùng thì nên chọn loại chiết xuất từ thực phẩm tự nhiên, không nên dùng đường hóa học. Tuy nhiên, cũng phải dùng có kiểm soát về số lượng, tùy khẩu vị mà lựa chọn loại đường phù hợp.

Điều lưu ý quan trọng cho tất cả mọi người là không nên dùng nhiều đường ngọt, kể cả đường ăn kiêng. Chỉ dùng khi quá thèm ngọt. Nếu không thèm hay không cần ăn ngọt thì không cần dùng đường. Gia vị đường giúp chúng ta ăn ngon và ăn đủ lượng thực phẩm cần thiết, cung cấp năng lượng, nhưng phải dùng hạn chế và không dùng nhiều hơn mức khuyến cáo 20mg/người/ngày (tương đương bốn muỗng cà phê đường). Đây là liều lượng đường thông thường cho người bình thường. Người bị tiểu đường hoặc béo phì thì việc dùng đường nào, dùng bao nhiêu cần được tư vấn trực tiếp bởi bác sĩ điều trị.

Nhiều ý kiến cho rằng, các chất tạo ngọt có trong đường hóa học như: cyclamate, saccharin, aspartam, acesulfame-K, sucralose… có khả năng gây ra nhiều tác dụng phụ. Hiện các nghiên cứu khoa học vẫn đang tìm hiểu về vấn đề này. Vì vậy, không lạm dụng đường ăn kiêng hóa học, vì biết đâu trong tương lai sẽ còn thấy nhiều tác dụng phụ nguy hiểm khác mà khoa học chưa phát hiện để khuyến cáo người tiêu dùng.

CẢNH BÁO QUAN TRỌNG CẦN NHỚ KHI ĂN CHUỐI VỚI THỰC PHẨM KHÁC

Chuối là một trong những loại trái cây phổ biến trên thế giới. Cũng như một số loại trái cây khác, chuối cũng có nhiều tác dụng phụ nhưng không nguy hiểm.

Chuối là một trong những loại trái cây phổ biến trên thế giới. Cũng như một số loại trái cây khác, chuối cũng có nhiều tác dụng phụ nhưng không nguy hiểm. Khi ăn chuối bạn nên tránh kết hợp với một số loại thực phẩm để tránh gây ảnh hưởng cho sức khoẻ của bạn.

Khoai sọ, khoai lang không được ăn cùng chuối. Nếu kết hợp như vậy sẽ khiến bạn bị đau dạ dày và gây chướng bụng.

Chuối và sữa chua có nhiều chất dinh dưỡng không kị nhau. Ngược lại, các chất dinh dưỡng trong chúng có thể bổ sung cho nhau và mang lại lợi ích rất lớn cho cơ thể con người. Hầu hết sữa chua không chứa chất xơ và vitamin C, còn chuối không chứa vitamin A, D, protein và hàm lượng vitamin B2 là cực kỳ thấp là tốt. Tuy nhiên, đối với một số người dễ bị tiêu chảy thì sữa chua để trong tủ lạnh kết hợp cùng với các "laxation" trong chuối gây ra đau bụng và các bệnh tiêu chảy.

Không nên ăn chuối với khoai tây vì sự kết hợp đó có thể dẫn đến một số phản ứng hóa học trong đó sẽ sản xuất chất độc và gây ra các đốm nâu trên khuôn mặt. Tuy nhiên, nếu thời gian ăn khoai tây và ăn chuối cách nhau khoảng 15 phút thì những rủi ro đó sẽ giảm.

Chuối không nên ăn cùng với dưa hấu. Điều này là bởi vì trong dưa hấu có chứa hàm lượng đường có thể lên tới khoảng 15% và nó cũng rất giàu kali. Chuối cũng rất giàu kali, và nồng độ của kali trong chuối dao động từ 283 ~ 472mg trên 100g. Vì vậy, bệnh nhân bị suy thận không nên ăn những trái cây có chứa hàm lượng kali cao như chuối và dưa hấu để tránh những hậu quả xấu có thể xảy ra.

Không ăn chuối khi đói. Chuối có rất nhiều magiê, là một loại nguyên tố nhạy cảm đó sẽ ảnh hưởng đến chức năng của tim, tạo ra một hiệu ứng ức chế hệ thống tim mạch. Khi đói mà bạn ăn chuối sẽ gây gia tăng nồng độ magie trong cơ thể, đồng thời sẽ phá vỡ sự cân bằng của magiê và canxi trong máu, gây ức chế trên hệ thống tim mạch.
Chuối xanh sẽ khiến triệu chứng táo bón thêm trầm trọng. Chuối xanh chứa một lượng cao acid tannic hội tụ ở đường tiêu hóa, ức chế tiết dịch tiêu hóa và ức chế nhu động đường tiêu hóa.